Чӳк уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Самар хулинче облаҫри XIX «Кӗр сӑри» чӑваш фольклор фестивалӗ иртнӗ. Мероприятие вӑл тӑрӑхри Культура министерстви, Самар хула округӗн администрацийӗ, Халӑх туслӑхӗн керменӗ тата, паллах, унти чӑвашсен «Пехил» обществи йӗркеленӗ.
Кӗр сӑрине Самар, Ӗренпур, Чӗмпӗр облаҫӗсенчи чӑвашсен хӗрӗхе яхӑн пултарулӑх ушкӑнӗсем хутшӑннӑ. Тӑван республикӑмӑртан Зинаида Яковлева ертсе пыракан «Уяв» фольклор халӑх ансамблӗ тата Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Кайри Шӗнерпуҫӗнчи «Илем» фольклор ушкӑнӗ кайнӑ.
Мероприяти вӑхӑтӗнче облаҫри «Ҫулталӑкри чӑваш хӗрарӑмӗ» тата «Выля, хуткупӑс—2016», Самар облаҫӗнче чӑваш халӑхӗн культурине, йӑла-йӗркине, чӑваш чӗлхине упраса хӑварассипе пуринчен лайӑх ӗҫлекен ял тӑрӑхне палӑртмалли конкурссен ҫӗнтерӳҫисене чысланӑ.
Унтанпа 55 ҫул иртнӗ. Чӳк уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Хуракасси шкулӗнче 106 ача тата 4 вӗрентекен ҫунса кайнӑ. Вӗсене асӑнса шкул пулнӑ вырӑнта митинг иртнӗ.
1961 ҫулхи чӳкӗн 5-мӗшӗнче Хуракасси шкулӗнче Октябрь революцине халалласа концерт иртнӗ. Физика вӗрентекенӗ икӗ ачапа пӗрле кинопроектора хатӗрленӗ чухне бензинпа усӑ курнӑ. Кӗтмен ҫӗртен ҫулӑм тухнӑ, вӑл концерт пынӑ спортзала палкаса кӗнӗ.
Йывӑҫ ҫурт питӗ хӑвӑрт хыпса ҫуннӑ. Аслӑраххисем, ытларахӑшӗ, чӳречерен тухнӑ, пӗччӗккисем ҫавӑнтах юлнӑ… Вӗсене тепӗр кунхине тӑванла вилтӑпри ҫине пытарнӑ.
Ҫунса кӗлленнӗ шкул умӗнче иртнӗ митинга МЧС ӗҫченӗсем, пушар хуралӗн ветеранӗсем, районти тӳре-шара, Шупашкарти экономикӑпа технологи колледжӗн студенчӗсем, ял ҫыннисем хутшӑннӑ. Вӗсем палӑк умне чечексем хунӑ.
ЧР Наци вулавӑшӗнче «Атӑлти кӗрхи палитра» курав уҫӑлнӑ. Унпа «Кӗмел ӗмӗр» галерейӑра паллашма пулать.
12 ӳнерҫӗ 3 куна тӑсӑлнӑ плэнерта 50 картина ӳкернӗ. Вӗсем юпа уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Жуковское кану базине кайнӑ. Унта вӗсем кӗрхи ҫанталӑк илемне хут ҫине куҫарнӑ. Вӑхӑт нумаях пулман, ҫапах ӳнерҫӗсем тухӑҫлӑ ӗҫленӗ.
Ӳнерҫӗсем чылай этюд хатӗрленӗ. Ытларахӑшӗ — живопиҫ тата графика. Пур ӗҫе те пейзаж жанрӗпе ӳкернӗ пулин те кашни расна пулса тухнӑ. Мӗншӗн тесен кашни ӳнерҫӗ ҫутҫанталӑк илемне хӑйне евӗр курать.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Чӑнкасси ял тӑрӑхӗн депутачӗ суд сакки ҫине ларнӑ. 44 ҫулти арҫын арӑмне тата хӗрне хӗненӗшӗн явап тытнӑ.
Ку кӑҫалхи утӑ уйахӗн 26-мӗшӗнче пулнӑ. Ун чухне депутат эрех ӗҫсе ӳсӗрӗлнӗ. Ку, паллах, арӑмне килӗшмен — вӑл кӑмӑлсӑрланма пуҫланӑ. Депутата вара арӑмӗн асӑрхаттарӑвӗ уртарса янӑ. Вӑл хӗрарӑма питӗнчен ҫапма пуҫланӑ.
14 ҫулти хӗрӗ амӑшӗн хӳттине кӗнӗ. Анчах ашшӗ ҫавах чарӑнман — ачана та хӗненӗ. Ун хыҫҫӑн ҫеҫ вӑл лӑпланнӑ.
Киревсӗр ӗҫӗшӗн депутатӑн явап тытма тивӗ. Вӑл патшалӑха 180 сехет ӗҫлесе татӗ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Эльба пахчи текен чарӑнура анса юлакансене унти автобус чарӑнӑвӗн тӑрӑмӗ пӑшӑрхантарать. Вӑл Хуракасси енне каякан ҫул ҫинче тӑрса юлать.
«Ҫула тытса тӑма хыснаран уйӑрнӑ укҫа-тенке усӑ курса йывӑҫран тунӑ павильона сӳтсе пӑрахса суйлав умӗн ҫӗнӗ архитектура сооруженийӗ вырнаҫтарчӗҫ», — тесе пӗлтерет Чӑваш халӑх сайтне унти лару-тӑрӑва пӗлекен Герман Волгин.
Чарӑну туса хунӑ павильона аял енчен те, ҫул енчен те ҫил вӗрмелле лартса хӑварнине кура автобус кӗтсе тӑракан кинеми-мучисене кӑна мар, вӑйпиттисене те кӗрхи тата ҫурхи юрлӑ-ҫумӑрлӑ кунсенче тата хӗлле чӗр нуша килесси каламасӑрах паллӑ. Унтан-кунтан хушӑк хӑварнӑскерте ҫумӑртан та, тӑмантан та, витӗр ҫилтен те хӳтӗленеймӗн.
Вырсарникун, авӑн уйӑхӗн 18-мӗшӗнче 17 сехет те 50 минутра, ҫӑлавпа шырав службине вӑрманта ҫынсем аташса кайни пирки пӗлтернӗ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнче упӑшкипе арӑмӗ ачипе пӗрле вӑрмана кайнӑ. Телее, ҫухалнӑскерсем ЛЭП ҫумӗпе пырса Ҫавал юханшывӗ патне тухнӑ. Ҫӑлав службин ӗҫченӗсем юханшыв урлӑ кимӗпе каҫса ҫемьене асӑрханӑ.
Сӑмах май, Чӑваш Республикинче икӗ эрнере вӑрманта 16 ҫын аташса кайнӑ. Шупашкар хула мэрийӗ хыпарланӑ тӑрӑх, иртнӗ эрнере Атӑл леш енче 6 ҫын ҫулран ҫухалса кайнӑ. Телее, «кӑмпа сунарҫисем» пурте киле тӗрӗс-тӗкелех таврӑннӑ.
Пӑрачкав тата Улатӑр районӗсене аптӑратнӑ Африка мурне сиплеме пулмасть, унран прививка та ҫук. Халӗ ку мура сарӑлма парас мар тесе нумай тӑрӑшаҫҫӗ. Чӑваш Ене кӳрсе килекен тата кунта сутӑнакан сысна ашне тӗплӗн тӗрӗслеҫҫӗ.
Халӗ 4 районти аш-какай ҫеҫ хӑрушсӑр шутланать: Сӗнтӗрвӑрри, Куславкка, Вӑрмар, Шупашкар районӗсенче. Шупашкарти лавккасенче сысна какайне сахалрах сутаҫҫӗ.
Шупашкар хула администрацийӗн тата выльӑх чирӗсемпе кӗрешекен станцин ӗҫченӗсем рейд йӗркеленӗ, Шупашкарти пысӑк суту-илӳ точкисене ҫитнӗ.
Пӗр супермаркетра кунта туса илнӗ сысна ашӗ пачах сутман. Ӑна ют тӑрӑхран илсе килеҫҫӗ. Тепӗр лавккара Чӑвашри какай пулнӑ. Унччен ӑна Муркаш районӗнчен кӳрсе килнӗ. Халӗ вӑл 2-мӗш зонӑна кӗнӗрен чарнӑ. Какая Шуланкӑран (Звениговӑран), «Ҫӗрпӳ беконӗнчен» Сӗнтӗрвӑрри районӗ урлӑ илсе килеҫҫӗ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнче пурӑнакан тӑлӑх арӑм ҫуртлӑ пулӗ. Ҫулӗ ҫамрӑк мар та, черете кӗтсе илсен тем пекехчӗ тесси кӑна юлать пулӗ...
Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫине хутшӑннисене тата вӗсен тӑлӑх арӑмӗсене ҫурт-йӗрпе тивӗҫтермеллине 2008 ҫултах йышӑннӑччӗ. Ҫурт-йӗр условийӗ начаррисене пырса тивекен ҫак саккунпа ҫыхӑннӑ ӑнланманлӑх Урхас Кушкӑ ял тӑрӑхӗнче сиксе тухнӑ. Асӑннӑ ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ кинемее хваттер черетӗнчен кӑларса ҫапнӑ.
Тӑлӑх салтак арӑмне прокуратура хур туман. Ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ мӗн сӑлтавпа кинемее черетрен кӑларнипе кӑсӑкланнӑ. Саккунта пӑхса хӑварнисене тӗпе хурсан, салтак арӑмне ҫурт-йӗр черетӗнчен сирме нимӗнле сӑлтав та пулманни ҫиеле тухнӑ. Прокуратура хӳтте кӗнипе кинемее черете тепӗр хутчен кӗртнӗ.
Ҫу пуҫламӑшӗнче Чӑваш Ене «Раҫҫей-Культура» телеканал валли Питӗрти телекуравҫӑсем «Письма из провинции» ярӑмри кӑларӑм валли ӳкерме килнӗ.
Провинцире пурӑнакан халӑхӑн пурнӑҫӗпе паллаштаракан документлӑ тата публицистикӑлла фильмӗсенче хӑйсен йӑли-йӗркине, чӗлхине тытса пыракансемпе паллаштараҫҫӗ.
Кӑларӑма хатӗрлекенсем ӗнентернӗ тӑрӑх, передачӑсенчи сӑнарсем — хӑйсен тӑрӑхне чӑннипех юратакан ҫынсем.
Паян 13 сехет те 10 минутра пирӗн тӑрӑхра ӳкернисене кӑтартнӑ. Кӑларӑм хӑнисен шутӗнче Георгий Фомиряков художник-этнофутурист, Василий (Паскье) игумен, авалхи йӑласене упракан Радомир (Александр Попов), Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Хуракассинчи шкул 1961 ҫулта ҫуннине хай куҫпе курнӑ Аркадий Гаврилов, хӑйӑр анимацийӗн художникӗ Вероника Кузьмина пулнӑ.
Кӑҫал кӗрхисене пирӗн республикӑра 100 пин гектар акса хӑварма палӑртнӑ. Эрнекуна илсен, 91,1 пин гектарӗ валли ҫӗре сухаласа хатӗрленӗ те ӗнтӗ. Процентпа пӑхсан, ку вӑл 91,1 процент тенине пӗлтерет. Ӗҫ кӑтартӑвне ЧР Ял хуҫалӑх министерстви иртнӗ ҫулхипе те танлаштарса кӑтартнӑ: ҫулталӑк каялла планпа пӑхнин 82,5 процентне хатӗрленӗ пулнӑ.
Вырма хуҫалӑхсенче вӗҫленсе пырать. Маларах асӑннӑ министерство район администрацийӗсем пӗлтерни тӑрӑх хыпарланине ӗненсен, хуҫалӑхсемпе фермерсем тӗштырӑпа пӑрҫа йышши культурӑсене 98,4 процент ҫапса тӗшӗлеме ӗлкӗрнӗ. Кунта куккуруса кӗртмен. Хӑш-пӗр хуҫалӑхра ӑна симӗс апатлӑх кӑна мар, тӗшӗлеме те ӳстереҫҫӗ.
Тыр-пула Улатӑр, Патӑрьел, Йӗпреҫ, Канаш, Куславкка, Комсомольски, Сӗнтӗрвӑрри, Вӑрмар, Шӑмӑршӑ, Елчӗк районӗсенче вырса пӗтернӗ.
+22.3 °C